Bugün yurdumuzda sayısı takriben 45.000 civarında olan köy yerleşmelerinin yeniden organize edilmesi, sayılarının azaltılması gerekecek, bu arada tarım ve tarım dışı sektörlerde işgücünü değerlendirecek özel iş alanları yaratılacak, kooperatifleşme geliştirilecektir. Bütün bu tedbirler alınmadan köy konutu problemine kesin çözüm getirmek mümkün değildir.

Bunun yanısıra şehir konutu problemine öncelikle eğilmeyi gerektiren ikinci bir husus da köy konutlarının % 96’sının mülk meskeni olması, şehirlerdeki kira baskısının köylerde bulunmamasıdır. Ayrıca düzensiz ve plansız şehirleşme hareketi şehirlerde bulunan tarihî, kültürel ve tabii değerleri perişan duruma getirdiğinden bunların öncelikle kurtarılmaları gerekmektedir.

Yukarıda konut ihtiyacını sıkıştıran nüfus artışı ve şehirleşme etkenlerinden birincisinin, nüfus planlaması dolayısıyla gücünü derhal kaybetmesi beklenemez, şehirleşme olayı ise bütün gücü ile devam edecektir. İmar ve İskân Bakanlığı’nın tahminlerine göre, önümüzdeki 20-25 yıl için de 26 milyon kişilik bir şehirleşme beklenmektedir. Yine aynı Bakanlık bu şehirleşme vetiresinin 500 milyar liranın üstünde bir yatırımı gerektirdiğini hesaplıyor.

Şehirleşme ve iskân hareketinin, bugüne kadar olduğu gibi plansız bir şekilde devam etmemesi ve yurt sathında yatırımlar (iş ve işgücü) dağılımına uygun bir gelişme içinde cereyan edebilmesi, Devlet çapında alınacak tedbirlere bağlıdır. Yeni yapılacak konutların yerleşme ve miktar bakımından dağılımı, Devlet çapında ekonomik plana paralel bir yerleşme planlaması ile en verimli şekilde tayin edilmiş olacaktır.

Konut probleminin çözümü

Konut probleminin günlük tedbirler yerine program ve planlama ile ancak tatminkâr seviyede çözülmesi mümkün olabilecektir. Aksi halde plansız yerleşme devam edecek, halkın “başını sokacak ev” temini konusundaki samimi arzusu, spekülatörlerin istismar konusu olacak veya gecekondular şeklinde tecelli edecektir. Gecekondu yapımının idari baskı tedbirleri ile önlenmesini beklemek hayaldir. Ancak Devletin bunları, emrivaki olarak kabul etmesi, gecekondu sakinlerinin barınak ihtiyacını karşılamadan yıkmaya teşebbüs etmesi, ya da politik kaygılarla tapu dağıtmasının, meselenin çözümüne yetecek hal çareleri olmadığı da açıktır.

Bir gecekondunun yaklaşık olarak 6.000.- TL.’na mal olduğunu, yapılmış olan gecekondu sayısının da 300.000 civarında bulunduğunu gözönüne alırsak, bugüne kadar 1 milyar 800 milyon liralık yatırımın ne derece düzensiz bir şekilde yapıldığı ve bu kadar büyük yatırımla ancak sefalet mahalleleri elde edilebildiği şeklindeki acı gerçekler ortaya çıkar.

Devletin yersiz müdahaleler yerine, halkın samimi barınak temini arzusunu ve tek tek ele alındığında mütevazı gibi görünen yatırımlarını organize etmesi gerekirdi.

Kalkınma planımız, Türkiye’nin toplam yatırımlarının en çok %20’sinin konut sektörüne ayrılması esasını kabul etmiştir. Bu orandaki bir artma planın makro dengesini bozacaktır. Ancak bu %20’nin tekabül ettiği 2.5 milyar lira ile yıllık konut ihtiyacını altyapısı ve sosyal tesisleri ile birlikte karşılamak mümkün olmadığından ikinci beş yıllık planda bu sektöre ayrılacak yatırım miktarının arttırılması imkânları araştırılmalıdır.

Bugün % 20’lik yatırımın aşılmasına imkân olmadığına göre belirli para ile en fazla sayıda yeterli konut inşası için tedbirler alınması, konut yatırımlarının % 97’sini finanse eden özel sektörün vergi ve kredi politikası ile organize edilmesi zorunludur. Kredilerin yalnızca yeni inşaata değil, bakım ve tamir için de verilmesi lüzumludur. Bu suretle gecekonduların islahına da eğilmek mümkün olabilir.

Ayrıca, Devletin arsa politikasını tam olarak tayin etmesi ve konut finansmanını geniş ölçüde etkileyen spekülasyonu önlemesi gereklidir.

Yeni konutların yurt sathında dengeli dağılımını sağlayabilmek ve yersiz yatırım yapılmasını önlemek üzere, iş ve işgücünün dağılımını gösteren yerleşme planının bir an önce Başbakanlık kademesinde (Batı ülkelerinde olduğu gibi) ele alınması zorunludur.

Teknik ve standartlar konusunda

Bu standartların, mali imkânlarımızın değerlendirilmesi sonucunda ortaya çıkması, kalite yönünden olmasa bile kantite yönünden elzemdir. Takriben 2.5 milyarlık yatırımın, ihtiyaç duyulan konut sayısına bölünmesiyle çıkacak meblağ, konut başına ayrılabilecek parayı gösterecektir. Bugünkü durumda, bulunacak bu rakamın konut yapımını, yol, kanalizasyon, su, elektrik, arsa ve çevre tanzimi giderlerini karşılamayacağı bilinmektedir. Ancak konut için genel yatırımların % 20’sinden büyük bir harcama yapamadığımıza göre kaliteden bir miktar feragat etmek suretiyle daha çok sayıda konut yapmaya gayret etmemiz gerekecektir.

Bu standartlar sadece alan standartları olarak kalmayıp her türlü teknik standartları kapsamalıdır.

Ayrıca mahalli malzemelerden ve geleneksel yapı metodlarından yararlanılmalı ve bunların rasyonalizasyonu imkânları araştırılmalıdır.

Bu suretle daha çabuk ve aynı para ile daha fazla sayıda konut birimi elde edilmesi mümkün olabilecektir.

Gecekondular konusunda

• Alınacak organizasyon tedbirleri ile gecekondulara yatırılmak istenen paraları halk konutları yapımına yöneltmek zorunludur. Böylelikle bugün büyük bir spekülasyon konusu haline gelmiş olan “gecekonduculuk” önlenebilecektir.

• Mevcut ihtiyaç dahi bugünkü imkânlarla karşılanamazken gecekonduları yıkmaktan vazgeçip gecekonduların ve mahallelerin sıhhileştirilmesi yolunda tedbirler alınmalıdır.

İdari tedbirler

Türkiye’nin çok büyük öncelik arzeden konut probleminin en rasyonel şekilde çözümlenmesine imkân verecek bir organizasyona ihtiyaç vardır. İlgili bütün kuruluşların bu düzenin kurulmasını çabuklaştıracak kararları almaları, gerekirse yeni yasalar getirmeleri zorunludur. Burada en büyük görev de İmar ve İskân Bakanlığı’na düşmektedir (**).