Vakıf senediyle mimarlık nasıl tanımlanıyor?

Vakıf statüsüne sahip olmasına rağmen bir oda gibi mesleki birlikteliği hedefliyor. Mimarlık Vakfı Başkanı Doğan Hasol bu yapıyı anlattı.

Ece Aksakoğlu: Öncelikle vakfın ne zaman ve ne amaçla kurulduğundan biraz bahsedebilir misiniz?

Doğan Hasol: Mimarlık Vakfı bir gereksinmeden doğdu. Bilindiği gibi yıllardan beri Mimarlar Odası bir yasal kuruluş olarak var ve mimarlığın sorunlarına eğiliyor ama mimarlığın bazı sorunlarının da boşta kaldığı açıktı. Zaten kurullar arasında Mimarlar Odası’nın da bulunması bunu gösteriyor. Mimarlık Vakfı 1996 yılında kuruldu ve bir anda çok büyük ilgi gördü. Kurucular olarak ilk 163 mimar bünyede yer aldı ayrıca Mimarlar Odası’nın da 14 şubesi Mimarlık Vakfı’na kurucu olarak katıldılar. Vakfın ilginç bir bildirgesi var kuruluşta, bence bu çok önemli. Orda deniyor ki “Mimarlık Vakfı ‘nın temel dayanağı sevgi, saygı, güven, gayret ve dayanışmadır” bu temel değerlere değişmez bir inançla bağlı olarak bir araya gelen 126 mimar ve 14 şubeyle birlikte temsil edilen Mimarlar Odası Merkezi’nin bildirgesi şudur; “Vakıf, içinde her kurucu üye eşit haklara sahiptir“. Vakıf içinde bir üye ile bir mimarlar odası şubesi arasında fark yok. “Eşitsizliğe yol açan ayrıcalık anlayışı, özgürlük ve eleştiriye tahammülsüzlük, küçümseme, gurur ve ön yargı, ilerleme ve gelişmenin başta gelen engelidir. Mimarın onuru ve saygınlığı ancak mimarlık hizmetinin irısanlığın mutluluğunu, kültür ve uygarlığın gelişmesine sağlıklı bir çevrenin oluşmasına katkı sağlayıcı yönde sürdürülmesiyle korunabilir. Onurunu ve saygınlığını hak ederek koruyabilen mimarların ortak katkıları insanlığın ve mimarlığın yolunu aydınlatan en güçlü araçlardandır” deniyor. Bu bildirge vakıf senedinin, ki vakıf senedi biliyorsunuz vakıfların anayasası gibidir veya tüzüğü gibidir diyelim, ayrılmaz bir parçasıdır. Dolayısıyla vakfın ana hedefleri, ilkeleri bu bildirgede gösterilmiş oluyor.

Amacına gelince bu amaçları da özetlemek mümkün. Mimarlık mesleğinin gelişmesini kalıcı olarak oturtmak konusundaki çabalara destek olmak. Bunlar yalnız ekonomik önceliklerle değil etik kaygılarla da yapılacaktır. Tarihsel çevreyi ve uygarlık birikimini geleceğin uygarlığına ve mimarlık mesleğine esin kaynağı olarak değerlendirerek bu yöndeki gayretleri özendirmek, mimarlık alanlarında araştırmalar yapmak, araştırma yapanları desteklemek ve bu araştırmaları yurt içi ve yurt dışında tanıtıp yaygınlaştırmak, gelişen teknolojinin yönlendirici baskıları ve çağdaş toplumun giderek karmaşıklaşan yapısı içinde mimarlık eylemini evrensel sorumluluklarından uzaklaştıran etkenler ile mücadele etmek, insanlık ve çevre bilinci içinde yükselen bir mimarlık anlayışının yaratılmasına yardımcı olmak, bu doğrultuda oluşacak mimarlık meslek ahlakını dayanışma ruhu üstünde yükseltmek. Birinci hedef mimarlığın yükseltilmesi gibi görünüyor. İkinci hedef mimarlara ve mimarlık mesleğine mesleğine destek vermek, mimarlara daha çok sosyal destek vermek. Bu sosyal desteği sağlamak üzerede yardımlaşma sandığı öngörülmüş. Vakıf senedinde öngörülen üç örgütlenmemiz var. Bunlardan birincisi yardımlaşma sandığı: mimarlar arası sosyal dayanışmayı sağlayacak olan sandık . İkincisi yapılacak araştırmalar, bu araştırmaların tanıtılması için mesleki geliştirme, araştırma enstitüsü kurulması. Bu da yine vakıf senedinde yer alan bir kurum diyebiliriz. Bu da Mimarlık Vakfı Enstitüsü adı altında kuruldu. Üçüncü nokta çoğu kez vakıflar, önceden kurulmuş bir vakfın parasal kaynağına dayanıyor. O kaynağı kullanarak bir takım hayır işleri yapılıyor. Ne yazık ki bizim vakfımız parasal bir kaynağa dayanmıyor. Dolayısıyla etkinliklerini üretebilmek için parasını da kendisinin üretmesi gerekiyor. Kurucular bunu vakıf senedinde ön görmüşler, diyorlar ki bir iktisadi işletme kurulacaktır, bu iktisadi işletme yine mimarlık alanında olmak kaydıyla bazı etkinlikler yapılacaktır. Örneğin bir proje yapmayacak ama mimarlık alanında yayın yapacak, yayın organizasyonları yapacak ve bunlardan sağladığı geliri de vakfa aktaracak.

Düzenlenecek seminerler, eğitim çalışmalarını da içeriyor mu?

Tabi bunlar iki taraflı içine giriyor. Birincisi Mimarlık Vakfı Enstitüsü ile giriyor. Enstitünün zaten bunlara benzer etkinlikleri var. İktisadi işletmede bunların parasal yönünü örgütleme yönünde çalışıyor. Bu üç birimin dışında bir birimi daha var. O da Candeniz Fonu. Candeniz bir mimar arkadaşımızın çok genç yaşta kaybettiği oğlunun adı. Çocuk rahatsızlanınca bazı desteklerle kendisi için bir birikim sağlanmış fakat Candeniz’i yaşatmak mümkün olmamış, kalan parayı mimar olan babası bir fon olarak vakfa teslim etmiş ve Candeniz’in adıyla devam ediyor ve mimarlık öğrencilerine oradan burs sağlanıyor. Başka bağışlarla da burs verilmekte.

Burs misyonlarınızdan biri gibi olmuş. Ne zamandan beri devam ediyor? Finansla ilgili başka çalışmalarınız da var sanırım.

5-6 yıldır devam ediyor. Bir de 2200 üyesi olan yardımlaşma sandığımız var. Üyeler yine mimarlar. 60 yaş altındaki herkesi yardımlaşma sandığına üye olarak kaydedebiliyoruz. Yardımlaşma sandığının iki işlevi var. Birincisi üç yılını tamamlamış üyenin vefatı halinde, ailesine 7 milyar lira ödeniyor. İkincisi ise hasta ve güç durumda olan üyelere karşılıksız yardım yapılıyor. Sandığın hiç sıkıntısı yok mu derseniz, sandığın tek sıkıntısı üyelerinin ilgi eksikliği nedeniyle ödentilerini zamanında yapmamaları.

“Türkiye’de gündem yaratma noktasına gelebilmiş değil.”

Vakfın örgütlenme yapısını biraz anlatabilir misiniz?

İleride bu bunun olması düşünülebilir ama şu anda Mimarlar Odası’nın belli şubeleri gönüllü olarak bize destek veriyorlar. Bazı şubelerle anlaşma yaptık. O anlaşmalara göre şubeler belirli kişilere görev veriyorlar. O destekler iki şekilde olabiliyor. Adeta orada vakfın bir temsilcisi gibi davranıyorlar, yardımlaşma sandığına yeni üye sağlıyorlar ve de ödenti toplamada da yardımcı oluyorlar. Mimarlar Odası etkinliklerini mutlaka bir arkadaşımız vakfı temsilen katılıyor. Hatta orada bir masa kuruluyor. Şu aşamada vakfın tanıtılması, yeni üye kaydedilmesi anlamında bir çaba veriyoruz. Üyelerimiz yükümlülüklerini yerine getirebilirlerse vakfın bayrağını Anadolu’da da dalgalandırabiliriz.

Vakıf bünyesinde nasıl etkinlikler oluyor?

Vakfın her yıl düzenlediği etkinlikler arasında Dünya Mimarlık Günü buluşmaları var. Dünya Mimarlık Günü buluşmaları kapsamında, 2003 yılında Taşkışla’da mimarların sanat çalışmalarını derleyen bir sergi hazırladık. Mimarların heykellerinden, seramiklerinden